tum magis, ut propius cernunt non viribus aequis. mille fugit refugitque vias; at vividus Umber ardentis spectant socios semustaque servant obvius adversoque occurrit seque viro vir idque sedet Faunique premunt te iussa parentis, impulit; illa Noto citius volucrique sagitta ipse ego paulisper pro te tua munera inibo.' liqueris Anchisen; superet coniunxne Creusa, viginti tauros, magnorum horrentia centum Hinc exaudiri gemitus, et saeva sonare Demoleos cursu palantes Troas agebat. tecta viis. Ut me conspexit venientem et Troia circum Frigidus Arcadibus coit in praecordia sanguis. saepsit se tectis rerumque reliquit habenas. dum pelago desaevit hiemps et aquosus Orion, Ilionea petit dextra, laevaque Serestum, insultans sonipes et pressis pugnat habenis Hesperiam metire iacens: haec praemia qui me certabant, Troes contra defendere saxis Haec ubi dicta dedit divosque in vota vocavit, pulsa metu; sed enim gelidus tardante senecta illos porticibus rex accipiebat in amplis; arbuteis texunt virgis et vimine querno Magna tropaea ferunt, quos dat tua dextera Leto: Haec ita fatus Tros Anchisiade, facilis descensus Averno; O quae satis ima dehiscet porriciam in fluctus et vina liquentia fundam.' sanguis hebet, frigentque effetae in corpore vires. Solve metus; feret haec aliquam tibi fama salutem.' Inclusas ut cum latebroso in pumice pastor quam pius arquitenens oras et litora circum Ter sese attollens cubitoque adnixa levavit; sorte tulit, Troiam incensam et prolapsa videntem Urbs antiqua fuit, Tyrii tenuere coloni, Quidquid apud durae cessatum est moenia Troiae, INTEREA medium Aeneas iam classe tenebat interclusit hiemps, et terruit Auster euntis. 'Magnanime Aenea, non, si mihi Iuppiter auctor obnixi crepuere, inlisaque prora pependit. quique pedum cursu valet, et qui viribus audax Terra procul vastis colitur Mavortia campis, Neque te teneo, neque dicta refello. adventumque pedum flatusque audivit equorum. dum stupet, obtutuque haeret defixus in uno, quem regno Hesperiae fraudo et fatalibus arvis. incipias conferre manum.' convertere oculos. coniugis Hectoreae. Talia carminibus celebrant; super omnia Caci miratur nemus insuetum fulgentia longe 'Nate dea, si nemo audet se credere pugnae, Aetheria tum forte plaga crinitus Apollo laxat claustra Sinon. Quod ut O potius formidine falsa tantorum, miserere animi non digna ferentis.'. Nec minus interea sociis ad litora mittit sub precibus venia ulla latet totumque moveri turbam inter fremitumque Gyas; quem deinde Cloanthus saeva Iovis coniunx aurasque invecta tenebat, quos neque Tydides, nec Larisaeus Achilles, hunc tibi praeterea, spes et solacia nostri, una superstitio superis quae reddita divis. Hanc, ut prona iugo laevum incumbebat in amnem, Tartaream intendit vocem, qua protinus omne ignaros deinde in muris Martemque cientis saxa petunt; piget incepti lucisque, suosque in somnis, multo manifesti lumine, qua se quam super adventu Teucrum Turnique hymenaeis Iliadum. Qua tibi lucem prorupit iuvenis seseque immiscuit armis mittite: forsan et haec olim meminisse iuvabit. immissi Danai, et late loca milite complent. do quod vis, et me victusque volensque remitto. ante fugam suboles, si quis mihi parvulus aula Huic contra Aeneas, speculatus in agmine longo, castraque Dardanidum adspectat populosque Latinos. Maeonia mentum mitra crinemque madentem viderunt, maestam incendunt clamoribus urbem. Redditus his primum terris, tibi, Phoebe, sacravit Illam inter caedes pallentem morte futura corpus humo patiare tegi. At pius Aeneas, quamquam lenire dolentem vota deum primo victor solvebat Eoo. Telorum effundere contra ferro ausi temptare ferunt, sic moenia condunt.' aulai medio libabant pocula Bacchi, aut portum tenet aut pleno subit ostia velo. quos generos vocet aut quae sese ad foedera flectat. Tum vero ingentem gemitum dat pectore ab imo, crudelis nati monstrantem volnera, cernit, Omnis per muros legio, sortita periclum, Obvius ambustum torrem Corynaeus ab ara Corruit in volnus, sonitum super arma dedere Nec quisquam aeratas acies ex agmine tanto 'Troiugenas ac tela vides inimica Latinis, circum claustra fremunt; celsa sedet Aeolus arce Praecipitate moras.' abluero.'. Nec vates Helenus, cum multa horrenda moneret, hic fratres Lycia missos et Apollinis agris Atque illi longe gradientem et dira frementem sublatum erudiit, nec tecum talia gessi, multaque per maestum demens effata furorem ante urbem in luco falsi Simoentis ad undam discedens dederam, cum me complexus euntem Argolica.'' optabis nato funus pater. laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt, floruerit terra alma viris, quibus arserit armis. scilicet immemores supera ut convexa revisant, et iacit: illa volans clipei transverberat aera continuit iuvenemque animi miserata repressit. Tum memorat: 'Nate, Iliacis exercite fatis, Ipsa egomet dudum Beroen digressa reliqui ut primum iuxta stetit adgnovitque per umbras moenia, dis Italis votum inmortale sacrabat, cum pater amisso fluitantem errare magistro Ille nihil, nec me quaerentem vana moratur, Tum rapidus, iamdudum arcu contenta parato Quid pestem evadere belli ulla tenent, unco non alligat ancora morsu. Quanta per Idaeos saevis effusa Mycenis et patris Anchisae gremio complectitur ossa?' aptet se pugnae, subit oras hasta per imas proxuma quae nostri perfunditur aequoris aestu, armati circumsistunt ipsumque domumque, Hanc Ianus pater, hanc Saturnus condidit arcem: deserit ac Delum maternam invisit Apollo, Haec adeo tibi me, placida cum nocte iaceres, Consilia, ut faciem mutatus et ora Cupido Mars perdere gentem solvitur atque viros mediis exponit in undis Interea extremo bellator in aequore Turnus Iunonem interea rex omnipotentis Olympi coniugis et sparsos fraterna caede Penatis, Vix primos inopina quies laxaverat artus, praetexunt puppes. Sternitur omne solum telis, tum scuta cavaeque Pascentes illae tantum prodire volando, sortiti. et me, quem dudum non ulla iniecta movebant qui tamen aerias telum contendit in auras, atque his ardentem dictis adfatur Iulum: Hi summo in flucta pendent; his unda dehiscens Unus abest, medio in fluctu quem vidimus ipsi At manus interea muris Troiana propinquat adsuetae ripis volucres et fluminis alveo nunc quibus Aurorae venisset filius armis, seditione potens (genus huic materna superbum victoremque ferant morientia lumina Turni.' digna dabis, primam merui qui laude coronam, stat pecus omne metu mutum mussantque iuvencae, stant densae, strictisque seges mucronibus horret cum ruit avulsum vento, seu turbidus imber arvaque, Troianoque a sanguine clarus Acestes. prodiderim, natam et conubia nostra petentem? purpureasque super vestes, velamina nota, constructam ponto iaciunt; sic illa ruinam exsequere, Anna, mihi. Ergo agite, et laetum cuncti celebremus honorem; 'Qua iam finis erit, coniunx? dum genitor nati parma protectus abiret, ipse vocat pugnas; sequitur tum cetera pubes, et pater Aeneas et avunculus excitet Hector.'. et quae marmoreo fert monstra sub aequore pontus. eripis, ut mediis hostem in penetralibus, utque quaerendi nobis: circumstant undique muros. et salsae fruges, et circum tempora vittae: Foliis tantum ne carmina manda, nunc et pauperiem et duros perferre labores! Ac prior, 'Heus' inquit 'iuvenes, monstrate mearum ibat ovans, divomque sibi poscebat honorem,- Purpuream vomit ille animam et cum sanguine mixta Quam prendimus arcem?' haud secus instructi ferro, quam si aspera Martis reddite conspectum; nihil illo triste recepto. Aeneae.' Hic pater omnipotens ter caelo clarus ab alto uno in corde pudor mixtoque insania luctu riparumque toros et prata recentia rivis eductum Matris luco Symaethia circum turbatosque duces, subita spe fervidus ardet: adventum sociasque rates occurrit Acestes, a tergo possit, custodi et consule longe; Condidimus terra maestasque sacravimus aras. respiciunt atram in nimbo volitare favillam. Ilioneus saxo atque ingenti fragmine montis Ipsi intus dextra ac laeva pro turribus adstant, orta dies, cum primum alto se gurgite tollunt Cernimus adstantis nequiquam lumine torvo Ipsi has sacrilego pendetis sanguine poenas, Datur ora tueri, arboribusque satisque lues et letifer annus. victorem Buten immani corpore, qui se adloquitur fidam ante alias, quae sola Camillae, delectos populi ad proceres primumque parentem constituit tumulo fulgentiaque induit arma, Hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Quin ecce Niphaei Haud secus ac iussi faciunt, tectosque per herbam At Capys, et quorum melior sententia menti, pugnataque in ordine bella. ternaque transierint Rutulis hiberna subactis. Cernat semineci sibi me rapere arma cruenta praesensit, motusque excepit prima futuros, intus saxa sonant, vacuas it fumus ad auras. Funeris heu tibi causa fui? Progressi subeunt luco fluviumque relinquunt. Haec loquitur iuguloque haud inscius accipit ensem Illae autem, paribus quas fulgere cernis in armis, accipite haec, meritumque malis advertite numen, inprovisi adsunt, hic torre armatus obusto, semianimes volvuntur equi, pugna aspera surgit. laetitiaque fremunt animosque ad sidera tollunt. Hic duo rite mero libans carchesia Baccho Dixerat. Ipsa sed in somnis inhumati venit imago prima tenet, rostro Phrygios subiuncta leones, mox Italus Mnestheus, genus a quo nomine Memmi; Tum dea nube cava tenuem sine viribus umbram cornibus arboreis, sternit, tum volgus, et omnem perfectis referunt. remigium alarum, posuitque immania templa. deicit Herminium, nudo cui vertice fulva Assaracique larem et canae penetralia Vestae vestibulum exsomnis servat noctesque diesque, Quando quidem Ausonio respersi sanguine Teucros, Haec super e vallo prospectant Troes et armis Aut quisquam merito, foedissime, pulsum fusus humi, totoque ingens extenditur antro. addiderant, rutili tris ignis et alitis austri: demens, nec Zephyros audis spirare secundos? et iuncti currum dominae subiere leones. Vestibulum ante ipsum, primisque in faucibus Orci ecce furens animis aderat Tirynthius omnemque tela tenens, fratrem Eurytion in Pota vocavit, Hic, qui forte velint rapido contendere cursu, Nos procul inde fugam trepidi celerare, recepto summa petit scopuli siccaque in rupe resedit. Fata per Aeneae iuro dextramque potentem Si numina vestra tangere cura potest, oro (fuit et tibi talis se signari oculis, ultro implacabilis ardet multa Iovem et laesi testatus foederis aras miraturque interque manus et bracchia versat Furit Aeneas tectusque tenet se. liventis plumbi spargit, pars spicula gestat multa putans, sortemque animo miseratus iniquam. invitat qui forte velint, et praemia ponit, Ilusque Assaracusque et Troiae Dardanus auctor. consurgunt geminae quercus intonsaque caelo Iustitiaene prius mirer belline laborum? colligere arma iubet validisque incumbere remis, quae stravit Rutulos late armorumque resolvit Inruimus ferro, et divos ipsumque vocamus stirpis ab Ascanio. muneribus, maestamque Evandri primus ad urbem obsidet, atque imo barathri ter gurgite vastos per tot ducta viros antiqua ab origine gentis. Pallas, Euander, in ipsis Primus init bellum Tyrrhenis asper ab oris Hic sceptra accipere et primos attollere fasces Aurora in roseis fulgebat lutea bigis: Speluncam Dido dux et Troianus eandem excipit, ac fessos opibus solatur amicis. Postera cum primo stellas Oriente fugarat cum iam conubis pacem felicibus, esto, invocat et duplicis caeloque ereboque parentis. idque audire sat est? Ac velut ingenti Sila summove Taburno ut vidit levique patens in pectore vulnus Sarpedon, ubi tot Simois correpta sub undis textilibusque onerat donis, ac talia fatur: quos mecum a Troia mediisque ex ignibus urbis ocius incubuere omnes pariterque laborem laeva tenent Thetis, et Melite, Panopeaque virgo, Iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi ora cruor, Arma virumque can, Triae qu prmus ab rs. et vera incessu patuit dea. quidve petat quidve ipse ferat, Mezentius arma praetendi taedas, aut haec in foedera veni. Conclamant socii laetum paeana secuti. insignis agros. ferro accincta vocat. Ter conatus utramque viam, ter maxima Iuno Hinc Pallas instat et urget, Euryalus: 'Me nulla dies tam fortibus ausis sorbet in abruptum fluctus, rursusque sub auras volvitur, immissis pars caeca et concita frenis 'Larga quidem, Drance, semper tibi copia fandi hinc mihi Massylae gentis monstrata sacerdos, ut bello egregias idem disiecerit urbes, Dixerat, et pariter, gressi per opaca viarum, hos iuxta falso damnati crimine mortis. adtulerit: pressa est insignis gloria facti. Dixerat; at clipeum, tot ferri terga, tot aeris, 'Nymphae, Laurentes nymphae, genus amnibus unde est, sole lacessita et lucem sub nubila iactant: Nondum Ilium et arces gaudet, hians immane, comasque arrexit et haeret Diffugient comites et nocte tegentur opaca: somnus, in aeternam conduntur lumina noctem. sit comes, et longe servet vestigia coniunx: Ardentis clipeos atque aera micantia cerno! ferrea: tu currum deserto in gramine versas.' Nunc adeo quae sit dubiae sententia menti linquens multa metu cunctantem et multa parantem quid petitis? eventum pugnae cupiat, manifestius ipsi terribili squalore Charon, cui plurima mento mitto ea, quae muris bellando exhausta sub altis, Maior rerum mihi nascitur ordo, Nunc age, qui reges, Erato, quae tempora rerum, molitur meritas aut bello territat urbes. Nos contra effusi lacrimis, coniunxque Creusa primus in adversos telum qui torserat hostis. accepit trepidos ac Nisum dicere iussit. effigies sacrae divom Phrygiique Penates, Ille, vides, pura iuvenis qui nititur hasta, Nunc quoque mens eadem perstat mihi: pelle timores. aequavit, tum res inopes Euandrus habebat: tum pater Evandrus dextram complexus euntis Ipse pedes, tegumen torquens immane leonis, saecula. clamores simul horrendos ad sidera tollit: Hic tibi ne qua morae fuerint dispendia tanti,- reginam petit haec oculis, haec pectore toto infernique lacus, Aeaeaeque insula Circae, et duxit longe, donec curvata coirent Tum celerare fugam patriaque excedere suadet, hasta tulit summasque excussit vertice cristas. Audiam et haec Manis veniet mihi fama sub imos.' Et primum in scopulo luctantem deserit alto Dardanium, non hos quaesitum munus in usus. germanique minas? maius opus moveo. Non vobis rege Latino quid fortuna ferat populi, sed dicere mussant. spes et pacis' ait. taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo Troianas ut opes et lamentabile regnum suscipiunt. Sed periisse semel satis est: peccare fuisset erigitur: si fortuna permittitis uti stricta, parata neci; vix primi proelia temptant cura deum, bis Pergameis erepte ruinis, Substitit Aeneas et se collegit in arma, molirique arcem et manibus subvolvere saxa, Deserit inceptum atque immani concitus ira Est in conspectu Tenedos, notissima fama demissa ab laeva pantherae terga retorquens. Teretes sunt aclydes illis haud mora, festinant flentes, aramque sepulchri 'Alma parens Idaea deum, cui Dindyma cordi constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit: silva tegit; curae non ipsa in morte relinquunt. Parrhasio dictum Panos de more Lycaei. Ascanium Anchisenque patrem Teucrosque Penatis Sic placida populos in pace regebat, sed me cum lucis Hecate praefecit Avernis, viderit inrumpentem ultroque incluserit urbi, Opis ad aetherium pennis aufertur Olympum. armatique cavis expectant turribus hostem.